~ O zapisničaru ovog evanđeljskog teksta ~

Entuzijasta koji je na engleskome jeziku u zapisao The Gospel of the holy Twelve, sa podnaslovom The Gospel of the Perfect Life, Gideon Osli (Gideon Jasper Richard Ouseley), rođen je u Lisabonu 15. oktobra 1835. godine kao mlađi sin Ralfa Oslija. Odmah nakon očeve smrti 14. maja 1842. godine njegovi protestanski rođaci iz Episkopalne (Anglikanske) crkve, odvode ga u Irsku, gde se obrazuje za sveštenika na Univerzitetu u Dablinu (Dublin). Diplomirao je 1858. godine, a zatim stupio u brak. U Episkopalnoj crkvi postavljen je za podvikara Voterpointa (Warrenpoint), u okrugu Daun (Down) 1861. godine. Kako anglikanski kultni ambijent nije odgovarao njegovoj duhovnoj aspiraciji, istupa iz oficijelne engleske crkve (koja je po ustrojstvu najbliža Rimokatoličkoj crkvi, te kao svog poglavara ima engleskog monarha). Sebe potom nalazi u Katoličko-apostolskoj crkvi (utemeljenoj u Engleskoj 1831. godine od strane Edward-a Irving-a ); tako je i od 1870 do 1894. godine njen sveštenik. U 1871. godini osniva bratstvo The Order of At-One-Ment and United Templars’ (znano i kao Red Zlatnog Doba), što reflektuje njegovu izvesnu skučenost i u Katoličko-apostolskoj crkvi. Red je trebao da promoviše ideju približavanja čoveka Bogu kroz pokajništvo, promenu i predavanju Hristovom Duhu unutar čovekove duše; nikad nije imao brojnije članstvo i relativno brzo je organizaciono prestao da postoji, iako je imao ekspoziture (ogranke) u Parizu, Jerusalimu i Madrasu (gde su i teosofi imali jak uticaj). Na početku XX stoleća Red se pojavljuje kao prvi knjiški izdavač ‘Evanđelja Savršenog Života’.

Suspendovan od strane Katoličko-apostolske crkve, Osli u Keningtonu (Kennington) 1894. godine biva privučen od strane jednog karmelitskog katoličkog reda poznatog kao ‘Naša Gospa sa Gore Karmel’ (Our Ledy of Mount Carmel), nalazeći tu izvesnu duhovnu komociju i razumevanje za svoju posvećenost mistici. Iako je se i dalje osećao kao povučeni sveštenik Katoličko-apostolske crkve, verovao je da može inicirati spiritualni zamah u okamenjenoj Rimokatoličkoj i Anglikanskoj konfesiji.

Svoj engleski zapis – The Gospel of the holy Twelve, kao izraz helenskog (koiné) prevoda aramejskog originala, Osli je od 1881. godine počeo u inspiraciji primati i zapisivati. Duhovno-otkroviteljska inspiracija izgleda da je imala podršku i u literalnoj inspiraciji; ‘Evanđelje po svetoj Dvanaestorici’ je primio dok je bio pod utiskom dela ‘U snovima i vizijama noći’ (In dreams and visions of the night) i ‘Komunikacije’ (Communications). Neke delove iz ‘Evanđelja’ je 1884. godine uvrstio i razložio analitički u svome spisu Palingenesia (što je grčki termin za ‘obnovu’, ‘preporod’) or the Earth’s New Birth, koji je objavio pod dualnim pseudonimom (By Theosopho, a minister of the Holies, and Ellora, a Seeress of the Sanctuary). Prvi put integralno ‘Evanjelje Savršenog Života’ je objavljeno tokom 1899.-1900. godine u nastavcima kolumna The Lindsey & Lincolnshire Star-a. (Inače od strane Gideonovih saradnika tekst je numerički razvrstan po stavcima, i to ne baš mnogo fino i zadovoljavajuće za operativno-egzegetski rad.) U vidu knjige ‘Evanđelje po svetoj Dvanaestorici’ je objavljeno krajem 1901. godine; dve godine kasnije je se pojavilo prerađeno i dopunjeno izdanje, a 1904. godine još jedno, puno izdanje (sa ‘Poslanicom Apolosa iz Nazareta’), poslednje na engleskome jeziku za vreme zemaljskog života Gideona Oslija, koji je telo napustio 9. decembra 1906. godine.

Svoju prvu suprugu izgubio je 1898. godine, da bi se krajem naredne godine ponovo našao u supružničkom statusu. Njegova druga supruga ga je nadživela, te mu je u starosti bila velika podrška i pomoć. Zadržavajući i u telesnoj uvelosti svežinu uma, Ouseley piše i naznačuje za sebe 1903. godine: »Niko na zemlji nije tako potišten, skučen i pregažen kao što sam ja. Izbačen sam iz Crkve jer sam se zalagao za Evanđelje koje će ih izbaviti, a kojekakvi reformisti su me odbacili što im donosim dar Odozgo.” – Čovek i duhovnik koji je se borbeno zalagao za zakonitu, vegetarijansku ishranu, koji je bio protivnik konzumacije duvana, alkohola, protivnik vivisekcije i lova (tradicionalno popularnog u engleskom aristokratskom društvu), uzaludno je u svoje vreme pokušao da unese duh preispitivanja i promene u kultno okorele i zaslepljene crkvene institucije kojima je ime ‘Hrist’ bilo samo paravan za lično proslavljivanje i dokazivanje, te mamac za zavođenje neupućernih duša.

U svome predgovoru ‘Evanđelja po svetoj Dvanaestorici’ Osli ističe da je ovu hagiografiju primio kao prevod »jednog od najstarijih i najpotpunijih ranohrišćanskih fragmenata” (‘Originalnog i Kompletnog Evanđelja Svetoga Hrista’), kao prevod izveštaja sastavljenog izvorno na aramejskome jeziku i »korišćenog u prvoj hrišćanskoj crkvi u Jerusalimu.” Takođe ističe da je ovo bilo »originalno Evanđelje koje su četiri /kanonska/ Evanđelja manje više kopirala, sa brojnim varijacijama i izuzećima.” Osli tvrdi da je ovaj sveti tekst bio u upotrebi u esenskoj, nazarenskoj i terapeutskoj sledbi. Iznosi da je među esene odrastao i Isus, njegov brat Jakov Pravednik, te Jovan Preteča, kao i mnogi drugi iz učeničkog kruga. Za autentični aramejski manuskript iznosi da je pohranjen u nekom budističkom monastiru Tibeta.

Iz restriktivnih Gideonovih navoda, a još više iz interpretacija njegovih ukaza, nejasno je kako je tačno došao do ovog sastava; plasirane su fantastične konstrukcije da je on našao origalni aramejski tekst Evanđelja, pa sve do toga da je produkt spiritističkog diktata od strane skandinavskog ‘vidovnjaka’ Emanuela Svedenborga (Swedenborg, 1688.-1772. g.), jer i Svedenborg svoju teologiju zasniva na učenju o Ljubavi i Mudrosti kao bazičnom stvaralačko-održavajućem načelu. No, dublje gledano, teologija Gideonovog zapisa ne odražava Svedenbergovu doktrinu, koji je osim toga bio i protivnik realnosti reinkarnacije. Pojedini interpretatori su mišljenja da je sam Hrist preko Svoga anđela dao Gideonu ovu objavu na engleskome jeziku. No, tu se postavlja pitanje, da li je Gideon Ouseley bio toliko duhovno pročišćen i prosvetljen da je mogao da prima Hristovu svetlosnu reč, i da je zapisuje i prenosi bez ljudskih dodataja i modeliranja?! Neka njegova životna tumaranja nam ne daju takvu potvrdu,…

Gideon Osli, za koga se može reći da je živeo relativno požrtvovano i bez slavoljubivih zemaljskih ambicija, bio je svestan da reči ‘Evanđelja Savršenog Života’ treba tumačiti po smislu, po unutarnjem značenju, da za istinsko razumevanje Hristovih pouka treba podići veo sazdan od ljudskih reči i pojmova. Osli i proročku reč podređuje unutarnjoj reči, Božijoj reči unutar istinoljubive duše. U lapidarnom članku ‘Drama potonjih dana – Jedan predlog’ (Drama of the latter days  – A Suggestion) on daje siže svoga učenja vezanog za realizaciju duše izvedenog uglavnom iz 37. poglavlja ‘Evanđelja po svetoj Dvanaestorici’: »Kao što sunce dolazi sa istoka i sija sve do zapada, izlazeći iz tame u koju se ponovo vraća, tako je i sa čovekom. Kada dolazi iz sveta tame to znači da je bio prethodno u svetu svetlosti; kada on odlazi u tamu on će možda ponovo biti obasjan svetlošću na mestu koje se sada ne vidi. Prema tome čovek odlazi na počinak na određeno vreme a zatim se ponovo vraća u život. To znači da čovek postaje savršen živeći nekoliko života i prolazeći kroz nekoliko iskustva; nakon što postane savršen on postaje stub u Božijem Hramu i zauvek tu ostaje. On više ne umire shvatajući da smrt ne vlada više onima koji su savršeni. Čovek se uvek iznova rađa u ovaj ili onaj svet sve dok se njegova duša ne pročisti od svih zala i ne postane savršena. Ne čudite se onda što kažem da se čovek mora ponovo roditi od vode i Vatre (a šta ova dva znače poznato vam je). Oni koji su učinili neko zlo žive izvesno vreme u svetu ispaštanja a zarad popravljanja; oni koji su učinili neko dobro žive jedan život u sreći, a kada postanu savršeni odlaze u večni život. Bog je pravedan i svi dobijaju ono što su zaslužili. Kako seju tako će i da žanju; svako odlazi na mesto koje je pripremio za sebe i koje mu pristaje, dok ne dođe vreme za drugo mesto i njegovo dalje popravljanje. A samo oni koji budu bili istrajni u svojoj pokvarenosti umreće do kraja, ugasiće se kao sveća i nestati kao plamen.” (Objavljeno u The Theosophist, mart 1884., str. 149)

Ispod pera Gideona Oslija, koji je se sećao mnogih svojih ranijih utelovljenja, izašlo je, pored ‘Evanđelja’ i ‘Palingenesie’ još nekoliko knjiga; neke od njih predstavljaju analitički izvod iz pouka ‘Evanđelja’ a druge pak promovišu poglede ezoteričnog hrišćanstva, za koje su se zalagali i kakvo su prezentovali njegovi saradnici doktor Ana Kingsford (Anna Kingsford, 1846.-1888. g.) i Edvard Meitlend (Edward Maitland, 1824.-1897. g.), koautori dela The Perfect Way (1890. g.). Ti zapisi i spisi su: The Original Book of Genesis (drugo izdanje 1900. g.); A Basket of Fragments, being fundamental truths, precepts, devotions of the One Holy Catholic Divine-Human Apostolic Church of Israel, with a brief introductory comment by I. O. and M. A (Order of the Golden Age: Paris, 1888.); The Apocalypse of  St. John; New Light on Old Truths – A manual of doctrine for the use of the clergy (1888.); The Unity, Duality and Trinity; The Church of the Future (1886. g.); Arguments from Scripture for Pure Diet and Living (by I. O. and M. A., i.e. by G. J. R. Ouseley, 1890.)

Vasa Ilić